Հետաքրքիր փաստեր գինեգործության և գինու ծագման պատմությունից

Գինին հազարամյակներ շարունակ եղել է ժողովրդական ըմպելիք: Մեր բնական սերը այդ ըմպելիքի հանդեպ բխում է նրա հիանալի համից, նրա սննդային հատկություններից, և ինչը ոչ պակաս կարևոր է, նրա հոգեներգործուն(հարբեցնող) ազդեցությունից: Ոչ մի արբեցնող ըմպելիք չի ունեցել այդպիսի ազդեցություն հասարակության վրա, ինչպես գինին: Գինու առևտուրը տարբեր ազգերի և մշակույթների միջև կապ է ստեղծում, նպաստում է տարբեր կրոնական և փիլիսոփայական մտքերի տարածմանը ամբողջ Եվրոպայում և ոչ միայն: Գինին նաև հաճախ հիշատակվում է Աստվածաշնչում՝ Նոյի և նրա   խաղողի ողկույզներից մինչև Հիսուսը՝ միգուցե ամենալավ գինեգործը պատմության մեջ, չէ՞ որ միայն նա սովորական ջուրը վերածեց գինու: Գինին մինչ այսօր օգտագործվում է կաթոլիկ եկեղեցում որպես արյան փոխարինող:

Ե՞րբ է ստեղծվել առաջին գինին

          Ցավոք, մենք չգիտենք գինու առաջացման ճշգրիտ պատմությունը, բայց կա հնագույն պարսկական լեգենդ  առաջին գինին հայտնաբերող մի կնոջ մասին: Լեգենդի համաձայն՝ նա արքայի մոտից անարգված արքայադուստր էր: Նրա ամոթը այնքան մեծ էր, որ նա փորձել էր ինքնասպան լինել: Նա կերել էր   տակառի միջի փչացած    խաղողը:  Նրա ինքնասպանությունը չի ստացվել, ինչպես նախատեսված էր: Հավերժական քուն մտնելու փոխարեն նա գլխապտույտ զգաց, հարբած և գիտակցությունը կորցրած: Արթնանալով, նա հայտնաբերեց, որ իր կյանքի բոլոր խնդիրները կարծես թե ավարտվեցին:  Նա շարունակեց ուտել փչացած խաղողը և իր տրամադրությունը փոխվեց այնքան, որ  նորից վերականգնեց թագավորի բարեհաճությունը: Չնայած դա հաճելի պատմություն է, բայց   գինիների պատահական հայտնաբերումը հավանաբար տեղի է ունեցել մի քանի անգամ, տարբեր ժամանաշրջաններում: 

  Գինին հնագույն ժամանակներում

Գինու առաջին հետքերը մեզ տանում են   վաթսուն միլիոն տարի  առաջ,  ինչը նշանակում է, որ մեր նախնիների  սերունդները   գուցե կարող էին  եզրակացության գալ, որ  ավելի հին խաղողն ունեցել է որոշակի հարբեցնող հատկություններ:

Գինու ամենահին հետքերը հայտնաբերվել են Հաջի ֆիրուզ Թեպեյի  խորքում՝ Իրանի Հյուսիսային  Զագրոս լեռների տեղում: Այդ գինին սկսվում է Նեոլիթյան ժամանակաշրջանից(մթա 8500-4000 թթ). Ածխածնի թվագրումները հաստատում էին, որ գինին արված էր  մոտավորապես մ.թ.ա 5400-5000թթ-ին: Համարվում է, որ գինեգործության արվեստը սկիզբ է առել  մոտավորապես մ.թ.ա  6000 դարում, այդ ժամանակ Փոքր Ասիայի բնակիչները կարողացան ստեղծել կենդանիների և բույսերի բնակեցմամբ մշտական բնակավայրեր։ Դա շատ ավելի կայուն կյանքի իրավիճակ էր, քան  քոչվոր կյանքի   ապրելակերպը: Այդ կայունությունը թույլ էր տաիս մարդկանց փորձարկումներ անել իրենց խոհանոցի և ըմպելիքների հետ: Մեր նախընտրած ուտելիքների և ըմպելիքների մեծ մասը,  որոնք մենք առ այսօր վայելում ենք,  ծագել  է այդ ժամանակաշրջանում՝ ներառյալ գարեջուրը և իհարկե գինին: 

  Գինին Հին Եգիպտոսում

Հին Եգիպտոսում գինին կարևոր դեր ուներ հնագույն արարողակարգերի ժամանակ: Մ.թ.ա 3000թ-ին Եգիպտոսում Լեվանտայից խաղողի մշակության սկսվելուց հետո, Նեղոսի դելտայում ստեղծվեց թագավորական գինու ծաղկուն արտադրություն:

Գինու արդյունաբերությունը ամենայն հավանականությամբ բրոնզե դարաշրջանում Եգիպտոսի և քանանցիների  միջև  առևտրի արդյունք էր՝գոնե սկսած երրորդ դինիաստիայում(մ.թ.ա2650-2575թթ):

Գինեգործության տեսարանները դամբարանների պատերին և նրանց ուղեկցող առաջարկությունների ցանկը, ներառում էր գինին, որը հաստատապես արտադրվում էր դելտայի խաղողի այգիներում:

Հին թագավորության ավարտին հինգ գինիներ՝ ըստ կանոնադրության մի շարք դրույթների   ֆիքսված «մենյու» էին համարվում հանդերձյալ կյանքի համար:

Եգիպտոսում հասարակության ցածր խավերը, ինչպես նաև հին Մերձավոր արևելքի մեծ մասը նախընտրում էր գարեջուրը, որպես ամենօրյա ըմպելիք, այլ ոչ գինու՝ համը, որը հավանաբար ժառանգվում էր շումերներից:   Այնուամենայնիվ գինին շատ լավ հայտնի էր հատկապես  Միջերկրական ծովի ափին և մեծ դեր ուներ հրեա ժողովրդի ծիսական կյանքում: Վերադառնալով հավատքի ամենավաղ հայտնի  գրառումներին՝ Թանախը շատ տեղերում նշվում է որպես  օրհնություն և անեծք և գինուց հարբեցողությունը  գլխավոր թեմա է հանդիսանում մի շարք Աստվածաշնչյան պատմություններում:

Վաղ Եգիպտոսի ժամանակաշրջանում բազում նախապաշարմունքներ էր շրջապատում գինուն, հիմնականում արյան հետ նմանության պատճառով:  Պլուտարքոսի «Մորալիայում» նա հիշատակում  էր, որ մինչև  Սամետիչոսի ղեկավարումը, հին թագավորները չէին խմում գինի, և այն երկրպագել են որպես Աստվածների համար սիրելի բան՝  մտածելով, որ դա արյուն է նրանց համար, ովքեր կռվել են Աստվածների դեմ և ումից երբևէ նրանք ընկել են և միացել երկրին։ Նրանք հավատում էին,  որ  աճել են խաղողի ողկույզներից:

Դա   պատճառ էր համարվում,  որ հարբեցողությունը  մարդկանց հունից հանում է  և մղում խելագարության, քանի որ նրանք այդ ժամանակ լցվում են իրենց նախնիների արյունով:

Աղբյուրը՝ այստեղ։ 

Թարգմանությունը ռուսերենից՝  Անի Հարությունյանի, Քոլեջի շրջանավարտ