Հայկական խեցեգործական արվեստի առաջին նմուշները թվագրում են դեռ պղնձյա դարաշրջանից: Ավելի ուշ այս արհեստը արագ տեմպերով սկսեց զարգանալ` Արարատյան թագավորությունում (Ուրարտու) հասնելով իր ծաղկման գագաթնակետին. այդ մասին վկայում են մթա VIII դ. գտնված նմուշները: Հայկական խեցեգործության ավանդույթները լայնորեն տարածում գտան միջին դարերում, երբ Անիի և Դվինի վարպետների փառքն արդեն դուրս էր եկել երկրի սահմաններից:
Այս ժամանակահատվածի խեցեգործական արվեստի ամենահայտնի օրինակներ են ափսեները, բաժակները, նեղ ունկերով սափորները, սկուտեղները: Շատ հաճախ դրանք զարդարվում էին թռչունների ու կենդանիների պատկերներով, նաև ջնարակապատվում էին: Սակայն կավե մակերեսները ջնարակապատելու գեղարվեստական մոտեցումն օգտագործվում էր ոչ միայն կենցաղային իրերի արտադրության մեջ: Պատմության մեջ պահպանվել են նաև բազմաթիվ նշումներ հայկական խեցեգործական սրբապատկերների մասին Երուսաղեմի և նոր Ջուղայի հայկական եկեղեցիներում: Կա նաև սրբապատկերներից մեկի նկարագրությունը, նրա վրա պատկերված էր մի ձիավոր, որը կռվում էր վիշապի հետ: Հետագայում հայկական խեցեգործական արվեստի զարգացման առավել հայտնի կենտրոններ ստեղծվեցին Կոստանդնապոլսում, Թիֆլիսում և Լվովում:
Այսօր հայկական խեցեգործական արվեստը ճշգրտորեն կրկնում է ավանդական բրուտագործության ձևերը: Այնուամենայնիվ, պահպանելով հին ավանդույթները` ժամանակակից վարպետները արտահայտվելու նոր միջոցներ ու նոր ձևեր են փնտրում:
Աղբյուրը` այստեղ:
Թարգմանությունը` Մարիաննա Հապետյանի, քոլեջ, 2-րդ կուրս
Արհեստագործ 